Nga đang đối mặt với những thách thức tài chính nghiêm trọng khi cuộc chiến ở Ukraine bước vào một giai đoạn mới. Mặc dù đã đạt được những tiến bộ quân sự đáng kể, bao gồm việc giành thêm hơn 550km² lãnh thổ Ukraine trong tháng 6, Moscow đang phải gánh chịu gánh nặng chi tiêu quốc phòng khổng lồ và lạm phát tăng cao.

Các phân tích viên cho rằng cuộc tấn công mùa hè của Nga đã giúp họ giành được nhiều lãnh thổ nhất kể từ đầu năm, đặc biệt là tại vùng Donetsk. Tuy nhiên, mục tiêu của Nga không chỉ đơn thuần là giành đất, mà còn nhằm làm suy yếu toàn diện năng lực quân sự của Ukraine. Tiến sĩ Hanna Shelest, một chuyên gia về chính trị và an ninh quốc gia, cho biết: “Nga đang cố gắng tận dụng lợi thế quân sự của họ để đạt được các mục tiêu chiến lược, nhưng điều này cũng đặt ra câu hỏi về khả năng tài chính của họ.”

Lạm phát leo thang và ngân sách ngày càng thâm hụt đang đặt ra câu hỏi lớn về việc liệu nền kinh tế Nga có thể duy trì cuộc chiến trong bao lâu. Tổng thống Putin thừa nhận Nga đang chi 6,3% GDP cho quốc phòng, tương đương hơn 170 tỷ USD. Chính phủ đã phải tăng lãi suất lên 20% để kiểm soát lạm phát. Sự tăng lên này cho thấy nỗ lực của Moscow trong việc ổn định nền kinh tế, nhưng cũng làm nổi bật thách thức mà họ đang phải đối mặt.

Doanh thu từ dầu khí, vốn đóng góp 1/3 ngân sách, đã giảm mạnh do giá dầu thấp và các biện pháp trừng phạt kinh tế. Thâm hụt ngân sách nửa đầu năm của Nga đã lên tới 47 tỷ USD, được coi là “thảm họa tài chính”. Điều này cho thấy áp lực tài chính mà Nga đang phải đối mặt là rất lớn.

Về phía Ukraine, khả năng phòng thủ đang bị thử thách nghiêm trọng trước làn sóng tấn công bằng UAV và tên lửa của Nga. Chỉ trong một đêm gần đây, không quân Ukraine ghi nhận tới 728 UAV tấn công, con số kỷ lục từ trước đến nay. Song song với đó, Ukraine vẫn kỳ vọng nhận được hỗ trợ từ phương Tây.

Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết các nước NATO sẽ mua vũ khí từ Mỹ rồi chuyển cho Ukraine, một mô hình giúp Mỹ thu lợi nhưng vẫn tránh can dự trực tiếp. Điều này cho thấy sự hỗ trợ quốc tế mà Ukraine đang nhận được, nhưng cũng đặt ra câu hỏi về hiệu quả lâu dài của chiến lược này.

Về tổn thất nhân mạng, các nhóm nghiên cứu độc lập xác nhận hơn 115.000 binh sĩ Nga đã thiệt mạng. Một nghiên cứu gần đây cho biết số quân Nga thương vong có thể lên tới gần 1 triệu người kể từ đầu cuộc chiến. Những con số này làm nổi bật mức độ tàn khốc của cuộc xung đột và những thách thức mà cả hai bên đang phải đối mặt.

Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đang bước vào một tình thế chưa từng có khi vào năm 2025, với thị trường chứng khoán dao động gần mức cao kỷ lục và các chỉ số suy thoái truyền thống không cho thấy dấu hiệu đáng lo ngại. Tuy nhiên, các nhà hoạch định chính sách đang phải cân nhắc áp lực gia tăng trong các chỉ số kinh tế hướng tới tương lai trong bối cảnh lo ngại lạm phát dai dẳng. Sự kết hợp độc đáo của các yếu tố này mang lại cả cơ hội và rủi ro có thể định hình quỹ đạo của chính sách tiền tệ trong phần còn lại của năm.

Trong phân tích kinh tế, sự khác biệt giữa dữ liệu ‘mềm’ – bao gồm các cuộc khảo sát, chỉ số tình cảm và các biện pháp dựa trên thị trường – và dữ liệu ‘cứng’, bao gồm các số liệu cụ thể như số liệu việc làm, sản xuất công nghiệp và tăng trưởng GDP, đã được nhận diện từ lâu. Hiện tại, hai loại dữ liệu này đang mô tả những câu chuyện khác nhau rõ ràng về sức khỏe của nền kinh tế Hoa Kỳ.

Dữ liệu cứng tiếp tục cho thấy khả năng phục hồi. Thị trường lao động vẫn tương đối chặt chẽ, chi tiêu của người tiêu dùng cho thấy động lực bền vững và thu nhập của công ty nhìn chung đã vượt quá kỳ vọng. Tuy nhiên, các chỉ số dữ liệu mềm đang phát ra các tín hiệu cảnh báo không thể bỏ qua. Các biện pháp dựa trên khảo sát về niềm tin kinh doanh đã giảm đáng kể, với các chỉ số PMI sản xuất và dịch vụ cho thấy sự yếu kém đáng lo ngại trong các đơn đặt hàng mới và kỳ vọng trong tương lai. Tâm lý người tiêu dùng, mặc dù không ổn định, đã cho thấy sự yếu kém dai dẳng trong các thành phần hướng tới tương lai.

Tiền lệ lịch sử và các mô hình phản ứng của Fed cho thấy một mô hình rõ ràng: Cục Dự trữ Liên bang đã liên tục phản ứng với căng thẳng kéo dài trong các chỉ số dữ liệu mềm, thường là trước khi dữ liệu cứng cho thấy sự suy giảm đáng kể. Cách tiếp cận chủ động này đã chứng minh hiệu quả trong việc ngăn chặn suy thoái do tâm lý di căn thành suy thoái toàn diện.

Môi trường hiện tại đặt ra một thách thức độc đáo vì căng thẳng dữ liệu mềm đang xảy ra cùng với định giá tài sản tăng cao và áp lực lạm phát liên tục. Điều này tạo ra một ma trận quyết định phức tạp hơn cho các nhà hoạch định chính sách so với các chu kỳ trước. Thị trường tài chính hiện đang phản ánh mức độ tin tưởng cao vào kịch bản ‘hạ cánh mềm’, với định giá cổ phiếu vẫn ở mức cao và chênh lệch tín dụng tương đối được kiểm soát. Vị thế này tạo ra cả cơ hội và rủi ro cho Cục Dự trữ Liên bang.

Việc cắt giảm lãi suất sẽ đòi hỏi dữ liệu cứng phải xấu đi đáng kể hoặc bằng chứng rõ ràng cho thấy căng thẳng dữ liệu mềm đang bắt đầu tác động đến các số liệu kinh tế cụ thể. Với sự nhấn mạnh của Fed vào sự phụ thuộc vào dữ liệu, các nhà hoạch định chính sách có thể sẽ thích chờ xác nhận bổ sung trước khi hành động. Quy mô của bất kỳ chu kỳ nới lỏng nào sẽ phụ thuộc phần lớn vào tốc độ và quyết đoán của Fed. Bằng chứng lịch sử cho thấy việc nới lỏng chủ động sớm có xu hướng hiệu quả hơn trong việc ngăn ngừa suy thoái so với việc cắt giảm phản ứng được thực hiện sau khi dữ liệu cứng đã xấu đi.

Ngoài chính sách tiền tệ, động lực tài chính có thể đóng vai trò ngày càng quan trọng trong kết quả kinh tế. Sở thích phát hành nợ ngắn hạn có thể hoạt động hiệu quả như nới lỏng định lượng, cung cấp thêm kích thích cho tài sản rủi ro ngay cả khi không có hành động của Fed.

Câu hỏi then chốt đối với thị trường và các nhà hoạch định chính sách là liệu sự phân kỳ hiện tại giữa dữ liệu mềm và dữ liệu cứng có phải là hiện tượng tạm thời hay là giai đoạn đầu của sự suy thoái kinh tế đáng kể hơn. Tiền lệ lịch sử cho thấy rằng sự yếu kém kéo dài của dữ liệu mềm cuối cùng sẽ biểu hiện ở các số liệu cứng hơn, nhưng thời điểm và quy mô của sự truyền tải này vẫn chưa chắc chắn.

Chính sách thuế quan của chính quyền Tổng thống Donald Trump dự kiến sẽ mang lại cho ngân sách Mỹ một khoản thu đáng kể lên đến 2.700 tỷ USD trong thập kỷ tới, theo đánh giá của Morgan Stanley. Chiến lược thuế quan mới được áp dụng gần đây có thể được ví như một bức tranh ghép mảnh phức tạp, với mỗi mảnh đại diện cho một ngành hàng, một đối tác thương mại khác nhau, tạo nên một tổng thể đa sắc và khó đoán định.

Morgan Stanley chỉ ra rằng chính quyền của ông Trump đã chuyển đổi cách tiếp cận trong việc áp dụng thuế quan. Thay vì áp dụng mức thuế đồng loạt cho toàn bộ hàng nhập khẩu, chính quyền hiện tại đang áp dụng chiến lược đánh thuế có chọn lọc – theo từng quốc gia, từng nhóm hàng hóa. Sự thay đổi này đã khiến chính sách thuế trở nên phức tạp và tác động đến thị trường theo nhiều cách khác nhau.

Cụ thể, khoảng 21% tổng kim ngạch nhập khẩu vào Mỹ hiện được miễn thuế, nhưng mức độ miễn trừ rất khác nhau giữa các đối tác. Ví dụ, 30% hàng từ Liên minh châu Âu (EU) và 64% từ Malaysia được miễn thuế. Trong khi đó, Nhật Bản và Hàn Quốc chịu mức thuế tương ứng là 50% và 30%, chủ yếu trong lĩnh vực ô tô và linh kiện. Việc áp thuế cũng không thống nhất về thời điểm, có mức áp ngay, có mức bị trì hoãn hoặc bị thay đổi theo tiến trình đàm phán.

Điều này khiến tác động của chính sách thuế trở nên khó lường hơn bao giờ hết. Theo tính toán của Morgan Stanley, nếu duy trì mức thu như hiện tại, Kho bạc Mỹ có thể thu tới 2.700 tỷ USD trong 10 năm tới – một con số chưa từng có tiền lệ. Tuy nhiên, đi kèm với đó là rủi ro lạm phát. Đồng USD đã mất giá 10% kể từ đầu năm 2025, trong khi thuế quan leo thang có thể đẩy giá hàng hóa nhập khẩu tăng mạnh, trực tiếp tạo áp lực lên lạm phát và biên lợi nhuận doanh nghiệp.

Không phải tất cả các ngành đều bị tác động tiêu cực. Các công ty công nghệ có thể hưởng lợi từ đồng USD yếu, nhưng các doanh nghiệp vừa và nhỏ và những công ty phụ thuộc vào chuỗi cung ứng toàn cầu lại đang đối mặt với chi phí đầu vào tăng mạnh và rủi ro gián đoạn sản xuất.

Chính sách thuế hiện tại giống như một mê trận, rất động, rất linh hoạt – và cũng rất bất định. Khi cuộc chơi thuế quan bước sang giai đoạn phức tạp hơn, giới đầu tư, doanh nghiệp và người tiêu dùng Mỹ đang bước vào một kỷ nguyên mới – nơi ngân sách Nhà nước có thể bội thu, nhưng đổi lại là áp lực ngày càng lớn đè lên vai chính người dân.

Động thái này tác động không nhỏ đến thị trường và cuộc sống hàng ngày của người dân. Để hiểu rõ hơn về tác động của chính sách thuế quan, Morgan Stanley là một nguồn tham khảo đáng tin cậy. Nhìn chung, chiến lược thuế quan mới này dự kiến sẽ thay đổi đáng kể bối cảnh kinh tế trong nước và tạo ra những hệ lụy nhất định mà chúng ta cần theo dõi sát sao.